Op kruiden- en struintocht door de Maasheggen

De Maasheggen is een uniek landschap en UNESCO-biosfeergebied; de rijke flora bestaat uit krachtige, voedzame kruiden en planten, zoals sleedoorn, hondsdraf en vlierbes en nog veel meer. Seniorenvereniging Sambeek gaat op pad met natuurgids Resi Jilisen.

Bij de Meerstoel aan de Maas ontvangt gids Resi de zeven excursiedeelnemers hartelijk. Ze krijgen een kopje verse kruidenthee en groene wafels met wilde kruiden als weegbree en watermunt. Resi vertelt ondertussen meer over haar missie: ‘Ik wil bijdragen aan een ander beeld over wilde planten en kruiden. Regelmatig worden ze gezien als onkruid en als een last in tuinen en de natuur, terwijl ze vaak een geneeskrachtige werking hebben en heel lekker kunnen zijn.’ Corry Klaassen laat het zich in elk geval smaken: ‘Smullen hoor! En deze wafels zijn dus best gezond.’ Resi deelt het recept uit, zodat de deelnemers thuis aan de slag kunnen. ‘Wat is plantpowder eigenlijk?’, wil Fien Aben weten. Resi legt uit dat het een zelfgemaakt poeder is dat bestaat uit gedroogde paardenbloem en brandnetel: ‘Dat geeft je extra kracht, precies wat we nodig hebben voor deze wandeling!’

Het gezelschap daalt af naar de oevers van de Maas, waar de kruid- en struintocht van start gaat. De wandelaars krijgen een kruidenzakje mee dat ze onderweg kunnen vullen. Al snel spotten ze rozenbottels. Volgens Resi zijn die heel gezond: ‘Je kunt ze rauw eten, met of zonder velletje. Ze zitten barstensvol vitamine C en zijn dus goed voor de weerstand, zeker in de winter. Let alleen wel op het pitje!’ Corry vertelt dat ze weleens jam van rozenbottels maakt. ‘Dat is lekker’, aldus Resi. ‘Zorg er wel voor dat je niet de gecultiveerde ronde rozenbottel gebruikt; daar zitten minder werkzame stoffen in.’ Petra Vloet is benieuwd of het wel veilig is om wild te plukken. Resi legt uit: ‘Uiteraard moet je weten wat je plukt; sommige planten zijn giftig. Determineer de plant eerst goed en laat ‘m bij twijfel staan. En pluk ook niet te laag bij een drukke hondenuitlaatroute…’ 

Een eindje verderop staat de meidoorn volop in bloei. De bes is eetbaar en kan verwerkt worden in een chutney of jam, en van de blaadjes kan je thee trekken, aldus Resi. Martin Zeegers is nieuwsgierig en proeft een besje: ‘Mwah, niet zo lekker, een beetje melig’. Maar als Resi vertelt over de gezondheidsvoordelen wordt Martin toch enthousiast. ‘Dagelijks een handjevol meidoorn helpt de bloeddruk stabiel te krijgen; of je nu last hebt van een hoge of lage bloeddruk.’ Daar heeft Martin wel oren naar: ‘Ik heb last van een hoge bloeddruk, dus wellicht kom ik zo wel van de pillen af’, grapt hij, terwijl hij zijn kruidenzakje rijkelijk vult. De wandelaars proeven ook even van de sleedoorn even verderop, maar dat levert vooral zure gezichten op. ‘Nogal zuur en bitter’, oordeelt Jan van Dijk.

Uiteraard mag de herkenbare paardenbloem niet ontbreken tijdens de struintocht. Bij Nellie Derikx roept de plant direct jeugdherinneringen op: ‘”Als je alle pluisjes weg kan blazen, word je honderd jaar!”, zeiden we vroeger. En dan probeerden we heel hard alle pluisjes in één keer weg te blazen.’ Hoewel die vlieger helaas niet opgaat, heeft de plant volgens Resi wel een heilzame werking. ‘De bladeren zijn goed voor je lever. En uit de stengel komt witte melk, waarmee je wratjes kan behandelen. De wortel van de paardenbloem werd vroeger – onder meer tijdens de oorlog – gedroogd en vermalen; het poeder diende als koffiesurrogaat.’ 

Ook de brandnetel is welbekend voor iedereen. ‘Brandnetel zuivert het bloed en is heerlijk om thee van te trekken of te verwerken in een soep.’ Resi laat zien hoe je de plant plukt, zonder jezelf te prikken. ‘Als je ze met blote handen plukt, kun je dat het beste doen door ze aan de onderkant vast te pakken. De brandhaartjes staan schuin omhoog, en aan de onderkant loop je het minste risico om geprikt te worden.’ En mocht het onverhoopt misgaan, heeft Resi nog een tip: ‘In de buurt van brandnetel groeit altijd weegbree of hondsdraf. Door het sap uit de bladeren daarvan op de bultjes te smeren, verminder je de jeuk. Ook bij een muggenbult of wespensteek kun je weegbree en hondsdraf als anti-jeukmiddel gebruiken.’ Aan het eind van de wandeling ziet Resi nog bijvoet in de berm staan. Martin is benieuwd waar deze naam vandaan komt. ‘De plant dankt zijn naam waarschijnlijk aan een gebruik van vroeger, waar mensen de bladeren van de bijvoet in hun sokken stopten om vermoeide voeten en blaren te voorkomen. En nog steeds zijn er mensen die dat doen tijdens lange wandeltochten als de Vierdaagse.’

Na een mooie wandeling van twee uur keert het gezelschap terug bij de Meerstoel. Op het terras praten de deelnemers nog even gezellig na. Corry vertelt dat ze nieuwe inspiratie heeft opgedaan om verse wilde kruidenthee te zetten en Fiens handen jeuken om te gaan bakken: ‘Met kruiden en planten voeg je eenvoudig en voordelig voedzame, kleurrijke en smaakvolle stoffen toe aan je voeding. Ik heb al een idee voor een notenbrood met weegbree en brandnetel. Dat zal ongetwijfeld lekker smaken!’