Nieuw belastingstelsel: persoonlijke korting voor iedereen

Ons belastingstelsel is complex. Bijna niemand doorziet de wirwar van regeltjes, kortingen, aftrekposten en toeslagen nog. Daarom pleit KBO-Brabant voor een eenvoudiger stelsel. Zo’n stelsel zou kunnen zijn: een persoonlijke korting voor iedereen.

Veel mensen die in Nederland in armoede leven, krijgen het dankzij de overheid nog moeilijker. Bijvoorbeeld doordat ze toeslagen moeten terugbetalen, terwijl ze dachten dat ze er recht op hadden. De toeslagenaffaire die in het afgelopen jaar de voorpagina’s haalde, ging vooral over de kinderopvangtoeslag, maar ook veel ouderen worstelen met het ingewikkelde belastingstelsel. Sommigen gaan bijvoorbeeld niet samenwonen met een nieuwe partner omdat ze dan allerlei kortingen en toeslagen kwijtraken. Anderen durven hun aangifte niet zelf in te vullen uit angst iets verkeerd te doen en een hoge boete te krijgen. Dat moet anders en dat moet persoonlijker, dachten Corrie van Brenk en Thomas van Kuijk, toen zij beiden nog in Den Haag voor 50PLUS werkten. 

‘We willen geen armoede meer in Nederland, we moeten van die toeslagen af en het belastingstelsel moet simpeler’, zegt Van Brenk, die als Tweede Kamerlid onderzoek deed naar de problemen bij uitvoeringsorganisaties. Die uitdagende opdracht was een kolfje naar de hand van haar beleidsmedewerker Van Kuijk, die nu bij KBO-Brabant werkt. Hij weet alles van overheidsfinanciën. ‘Je moet niet alleen praten over mogelijkheden en vergezichten, maar ook echt aan het werk gaan. Doorgaan met puzzelen totdat je een mix hebt gevonden die het beter doet dan de oplossingen die anderen in het verleden al eens opgeworpen hebben. Er zijn meer dan honderd fiscale en sociale regelingen en eindeloos veel soorten mensen en huishoudingen. Het is de moeder aller puzzels. Maar we moeten hem gaan leggen.’

In de discussie over dit onderwerp komt de afgelopen jaren steeds vaker het basisinkomen ter sprake. ‘Maar uit alle doorrekeningen hiervan blijkt dat het heel goed is voor de lagere en middeninkomens, maar een drama voor de hogere inkomens en de werkgelegenheid’, legt Van Kuijk uit. ‘Daarom zijn we gaan nadenken over een plan voor een belastingstelsel waarin we de voordelen van het basisinkomen terugzien, maar niet de nadelen.’

Van Kuijk en Van Brenk kwamen uit op een persoonlijke korting. “Daarin voegen we in totaal 22 instrumenten samen tot één nieuw instrument voor de burger: een vast bedrag per jaar dat afhankelijk is van het inkomen. Ons voorstel is dus een stuk minder complex.’ Het Centraal Planbureau (CPB), de overheidsorganisatie die alles rondom beleid doorrekent, rekende ook het plan van Van Brenk en Van Kuijk door. Met resultaat: het plan heeft spectaculaire inkomenseffecten in vergelijking met andere belastingplannen: 90 procent van Nederland gaat erop vooruit. En de AOW hoeft niet aangepast te worden. Daarnaast is de persoonlijke korting miljarden goedkoper voor de schatkist dan de andere belastingplannen. En het effect op het arbeidsaanbod is nagenoeg neutraal. De voordelen van een basisinkomen zijn dus in stand gebleven en de nadelen zijn weggepoetst.  

Sommige politieke partijen hadden in hun verkiezingsprogramma ook een rigoureus voorstel voor een ander belastingplan. Die kwamen bij het CPB minder goed uit de doorrekeningen. ‘De meeste partijen pleiten voor een huishoudkorting, maar wij bewust niet’, legt Van Kuijk uit. ‘Omdat we met een persoonlijke korting het systeem nog veel eenvoudiger kunnen maken. Anno 2021 verandert de samenstelling van een huishouden regelmatig. Uit elkaar gaan of juist gaan samenwonen met een partner, als ouder bij een kind gaan inwonen of andersom: dat heeft vaak grote en ingewikkelde financiële gevolgen. Daar willen we vanaf: de korting is individueel.’

Van Brenk benadrukt dat het plan geen politieke kleur heeft. 50PLUS nam het uiteindelijk niet op in het verkiezingsprogramma. ‘Het gaat ons om het idee van de persoonlijke korting, waarmee we het belastingstelsel eenvoudiger maken, armoede voor een belangrijk deel voorkomen en tegelijkertijd werkgelegenheid behouden. Wij hopen dat dit idee ook in Den Haag op de agenda komt. Politieke partijen kunnen er dan op details natuurlijk een eigen invulling aangeven.’

De komende tijd gaat KBO-Brabant over dit onderwerp in gesprek: met andere seniorenverenigingen, maar ook met andere belangenbehartigers en politieke partijen. In juli was er al een eerste bijeenkomst met verschillende vertegenwoordigers van deze organisaties. Daar werd het plan in elk geval enthousiast ontvangen. Van Kuijk: ‘Iedereen wil een bijdrage leveren aan het aanpakken van armoede en het eenvoudiger maken van het belastingstelsel. We willen niet meer dat mensen tegen de muren van dat systeem op lopen en daar gaan we ons voor inzetten.’