Woonwensen van senioren: onderzoek door jongeren

Studenten van Fontys Hogeschool hebben in het najaar van 2021 een kwalitatief onderzoek gedaan naar de woonwensen van oudere inwoners van Beneden-Leeuwen. Onze plaatselijke seniorenvereniging is blij met de informatie die dat heeft opgeleverd, omdat die kan dienen als ingrediënt voor het gemeentelijke beleid. De studenten genoten van de gesprekken en zijn blij dat de uitkomsten nuttig zijn.

Wat zijn de woonwensen van senioren die zich willen voorbereiden op een levensfase waarin ze wellicht op een gegeven moment zorg of ondersteuning nodig hebben? Veel gemeenten hebben dat niet precies in beeld, terwijl ze wel een zogeheten ‘woonzorgvisie’ moeten opstellen.

Jan Baartmans, bestuurslid van de KBO-Afdeling Seniorenvereniging 50+ Beneden-Leeuwen, raakte hierover in gesprek met Els van Daal, projectleider Ons Wonen van KBO-Brabant. Baartmans realiseerde zich dat dit in zijn woonplaats een interessant onderwerp zou zijn voor nader onderzoek. ‘De gemiddelde leeftijd van de inwoners van Beneden-Leeuwen is hoog: één op de vier inwoners is nu al 65 jaar of ouder en de verwachting is dat dat binnen acht jaar de helft van de inwoners zal zijn. Bovendien is het eigenwoningbezit hier een stuk hoger dan landelijk. Als seniorenvereniging wilden we graag een bijdrage leveren aan de woonzorgvisie van de gemeente door de wensen van onze inwoners van vijftig jaar en ouder te onderzoeken.’

Dat onderzoek werd opgezet samen met Fontys Hogeschool. Drie groepen eerstejaarsstudenten van de opleiding Toegepaste Gerontologie ondervroegen gedurende acht weken elk zo’n 25 inwoners van Beneden-Leeuwen. De inwoners waren verdeeld over drie leeftijdscategorieën: 
50 tot 65 jaar, 65 tot 75 jaar en ouder dan 75. Seniorenvereniging 50+ Beneden-Leeuwen zorgde ervoor dat de studenten in contact kwamen met senioren uit die leeftijdsgroepen, veelal in verenigingsgebouw Ons Huukske.

De uitkomsten zijn enigszins verrassend, vindt Baartmans. ‘Wat me opviel is dat bijna iedereen wel heeft nagedacht over de eigen woonsituatie in relatie tot het ouder worden. Wat me níet verbaasde, is dat veel mensen in principe niet willen verhuizen. Liever passen ze hun woning aan. Senioren in Beneden-Leeuwen zijn enorm gehecht aan hun eigen woning mét tuin. Daar willen ze blijven tot het echt niet meer gaat.’ 

Verder zag Baartmans hoe belangrijk het sociale netwerk is voor senioren. ‘Dat netwerk, samen met de voorzieningen die we hier hebben, is voor veel mensen de reden om te blijven. Dat sociale netwerk blijkt overigens niet zozeer uit de buren te bestaan, maar eerder uit het werk en verenigingsleven. Voor de oudere senioren van boven de zeventig bestaat het netwerk met name uit de leeftijdsgenoten die ze in belangrijke mate in Ons Huukske treffen. In ons gebouw is elk dagdeel wel iets te doen, van biljart tot yoga. Meer dan zeshonderd senioren maken daar gebruik van.’ De seniorenvereniging gaat de uitkomsten van het onderzoek binnenkort bespreken met de gemeente. ‘Ik denk dat de gemeente dit onderzoek kan gebruiken voor haar woonzorgvisie’, zegt Baartmans.

Els van Daal van KBO-Brabant is blij dat er op deze wijze onderzoek is gedaan naar de woonwensen van senioren in Beneden-Leeuwen. Wellicht kan een vergelijkbaar onderzoek in meer Brabantse gemeenten plaatsvinden. Op die manier krijgen gemeenten goede informatie over de concrete wensen van senioren, als een van de bouwstenen voor hun woonzorgvisie. ‘Het viel mij opnieuw op dat de jongste groep senioren van 50 tot 65 jaar het meest nadenkt over andere woonvormen dan hun huidige woning. Ik heb de onderzoekresultaten uit Beneden-Leeuwen al aangehaald in gesprekken met diverse andere gemeenten. We zijn heel blij met de samenwerking met Fontys voor dit onderzoek.’

Andersom geldt dat ook, zegt docent Iris van Venrooij, die samen met docent Wendy van Lier de studenten begeleidde bij hun onderzoek. ‘De opleiding Toegepaste Gerontologie draait om de ontwikkeling van producten en diensten met als doel kwaliteit van leven van senioren te verbeteren. Het is heel mooi om als startpunt daarvoor met die senioren zelf in gesprek te gaan en hen te vragen naar hun wensen.’