Groen vermindert stress

Een park, een bomenlaan en ander ‘stedelijk groen’ is niet alleen goed voor ons lichaam, maar ook voor onze geest. Dat blijkt uit een studie waaraan de Wageningse onderzoeker Sjerp de Vries meewerkte. ‘In een groene omgeving voelen we ons welkom. Daardoor verminderen gevoelens van stress.’

Een groene omgeving is goed voor ons mentale welzijn. ‘Groen, zoals bomen en parken in een stedelijke omgeving, is belangrijk’, zegt Sjerp de Vries. Hij is senior wetenschappelijk onderzoeker aan de Wageningen University and Research (WUR) en werkte mee aan een onderzoek dat medegefinancierd werd door de Wereld-gezondheidsorganisatie (WHO).

Alle typen groen

De onderzoekers inventariseerden onderzoek naar verschillende typen stedelijk groen. ‘Hier bleek nog vrij weinig onderzoek naar te zijn gedaan’, vertelt De Vries. ‘Vrijwel alle typen groen doen het goed, zo blijkt. Van bossen, parken en grasvelden ontspannen we, maar net zo goed van een laan met bomen. Het enige wat niet veel effect blijkt te hebben, is struikgewas. Overigens doen bomen het toch wat beter dan grasvelden, volgens recent onderzoek van anderen.’

Groen is gastvrij

Welk mechanisme in ons hoofd gaat aan de slag bij het zien van bomen of bij het wandelen door een park? ‘Ons brein herkent een groene omgeving als een gastvrije omgeving’, zegt De Vries. ‘Daardoor werkt groen bijna automatisch stress verlagend. Als mensen wonen we nog niet zo heel lang in een stedelijke omgeving, ons brein herkent dat daardoor niet automatisch als een goede omgeving om in te leven.’ Daarnaast speelt ook mee dat we een natuurlijke omgeving associëren met vrije tijd. ‘Wij zoeken het groen vaak op als we vrij zijn. Uit onderzoek in Zwitserland blijkt dat bosbouwers minder ontspannen in het bos. Voor hen is het namelijk hun werkomgeving.’

Groen uitzicht in coronatijd

In coronatijd bleek de relatie tussen groen en welzijn sterk in een onderzoek dat in Spanje en Portugal plaatsvond, vertelt De Vries. ‘In Spanje mochten de mensen hun huis nauwelijks meer uit, in Portugal hadden ze iets meer bewegingsvrijheid en konden ze dus bijvoorbeeld zelf een groene omgeving opzoeken. Uit het onderzoek blijkt dat de hoeveelheid groen in het uitzicht vanuit huis in Spanje een sterkere relatie had met het welzijn van mensen dan in Portugal.’ Dat dit ook betekent dat een groener uitzicht automatisch zorgt voor een beter welzijn, is volgens De Vries op grond van dat onderzoek niet zomaar te zeggen. ‘De relatie tussen groen en welzijn is er wel, maar we kunnen niet met zekerheid zeggen dat het een oorzakelijke relatie is, dus dat uit meer groen een beter welzijn volgt. Er kunnen namelijk ook andere factoren meespelen.’

Sluitpost

Kunnen beleidsmakers iets met het onderzoek naar stedelijk groen? Zeker, denkt De Vries. ‘De aandacht voor groen bij beleidsmakers groeit gelukkig, vooral door klimaatproblemen als hittestress. Dit onderzoek laat zien dat klimaatproblemen niet de enige aanleiding moeten zijn voor groen in een stedelijke omgeving. Dan zou je namelijk kunnen volstaan met bijvoorbeeld groene daken – die voor koeling zorgen – of groene wanden rondom pleinen. Maar op daken en wanden kun je niet wandelen. Ons onderzoek laat zien dat er ook ruimte moet zijn voor bijvoorbeeld parken, voor lichaamsbeweging en ontmoeting. Je ziet nogal eens dat in nieuwbouwplannen op de tekentafel allerlei mooie bomen en planten worden ingetekend, maar dat die in werkelijkheid lang niet allemaal worden geplant. Groen is nogal eens de sluitpost. Als we weten hoe belangrijk groen voor onze gezondheid is, zou dat natuurlijk niet zo moeten zijn.’

Naar het effect van planten in huis op het welzijn van mensen is nauwelijks onderzoek gedaan. ‘Dat is ook lastig, want bij welzijn spelen veel andere factoren mee die je in een onderzoek bij mensen thuis bijna niet kunt uitsluiten. Maar een positief effect is wel aannemelijk’, zegt Sjerp de Vries. Op grond van het onderzoek naar buitengroen heeft hij nog twee andere tips: ‘Zoek regelmatig een groene omgeving op. Het groen, het daglicht en de beweging zijn goed voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Vervang daarnaast een deel van de stenen in uw tuin door groen. Dat is goed voor het klimaat én uw eigen gezondheid en welzijn.’

Sjerp de Vries is senior wetenschappelijk onderzoeker aan de Wageningen Universiteit en Research (WUR). Hij doet als omgevings-psycholoog vooral onderzoek naar het effect van contact met natuur op de gezondheid en het welzijn van mensen. Daarbij gaat het om vragen als: welk groen is met name belangrijk voor het welzijn van stadsbewoners? Speelt de biodiversiteit van dat groen daarbij een rol? En hoe groot zijn de baten precies? De Vries houdt zich daarnaast bezig met de beleving van het landschap en de invloed van bijvoorbeeld windturbines en zonneparken op die beleving.

Berber Bijma