‘De veerkracht van ouderen vind ik echt klasse’

Over zijn eigen ouder worden denkt hij nauwelijks na – Jan Slagter leeft graag in het nu. Met de ouderen van nu heeft de directeur van Omroep MAX het daarom des te drukker. Er zijn allerlei dingen waar hij zich zorgen over maakt: pensioenen, eenzaamheid, tekorten in de zorg. Tegelijk ziet hij tal van lichtpunten. ‘De veerkracht van ouderen vind ik echt klasse. Ze bewegen mee als het even tegenzit.’

Jan Slagter was dit voorjaar samen met Wilma Schrover te gast bij tv-programma Op1. De directeur van Omroep MAX en de directeur van KBO-Brabant waren eensgezind in hun kritiek op het Nederlandse pensioenstelsel en de aanstaande verandering daarin. Ook tijdens dit interview – als Jan Slagter de vraag krijgt waar zijn zorgen over de Nederlandse ouderen liggen – blijken de pensioenen hem hoog te zitten. ‘De koopkracht van ouderen met een klein pensioen dat al dertien jaar niet met de inflatie is meegestegen, is er zó op achteruit gegaan. En dan te bedenken dat de enorme hoeveelheid geld die in de potten van de pensioenfondsen zit, van de deelnemers is, van jou en mij! Ouderen hebben zelf vrijwel niets te vertellen, terwijl het om hún pensioen gaat. Politieke partijen als het CDA en de PvdA, die voorheen voor de ouderen opkwamen, laten het totaal afweten.’

De problemen van ouderen met een klein pensioen zijn voor Slagter ‘een enorm grote zorg, zeker met de inflatie van de afgelopen maanden’. Omroep MAX krijgt dagelijks telefoontjes van ouderen die vrijwel niet kunnen rondkomen. ‘Ik word er ook op straat over aangesproken. Mensen die nog maar twee keer per week vlees eten, nog maar even niet naar de kapper gaan, de Margriet opzeggen die ze hun leven lang hebben gelezen. En met het nieuwe pensioenstelsel dat het kabinet wil invoeren, wordt het er alleen maar nóg slechter op, want dan worden gepensioneerden nog makkelijker gekort. Tegen zo’n casinopensioen zullen we ons, onder meer samen met KBO-Brabant, met hand en tand verzetten. Het is nog niet door de Eerste Kamer; we doen er alles aan om daar partijen tot inkeer te laten komen.’

En dan hebben we het alleen nog maar over de pensioenen. Ook op immaterieel gebied heeft Slagter zorgen over de Nederlandse ouderen. ‘Eenzaamheid is volksziekte nummer 1. Tijdens de eerste coronagolf vond ik het wel ontzettend mooi om te zien dat er tóch veel saamhorigheid is. Als de nood aan de man is, willen we elkaar helpen. Het is jammer dat we dat inmiddels niet meer zo duidelijk zien.’ Ook hier schiet Slagter snel in de ‘actiestand’. MAX opende bijvoorbeeld Café MAX in Zoetermeer, waar ouderen kunnen langskomen voor een praatje ‘en een betaalbare kop koffie’. 

Slagter: ‘Eenzaamheid legt een enorme belasting op de zorg. Mensen krijgen uit eenzaamheid allerlei lichamelijke klachten. We proberen daar vanuit Omroep MAX wel iets aan te doen, maar het onderwerp moet natuurlijk breder op de agenda, vergelijkbaar met het klimaatprobleem. Ik hoop dat de Coalitie Een tegen Eenzaamheid nieuw leven krijgt ingeblazen. De huidige regering lijkt geen plan te hebben voor de bestrijding van eenzaamheid onder ouderen. En evenmin voor de personeelstekorten in de zorg. Zorgmedewerkers verdienen niet veel; als ze elders meer kunnen verdienen, gaan ze weg. We zien een gigantisch personeelsprobleem in de zorg op ons afkomen, maar we doen er nog te weinig aan.’

Tot zover de somberte. Want Jan Slagter is ondanks zijn zorgen een ras-optimist, óók als het over ouderen gaat. ‘De veerkracht die we bij ouderen hebben gezien in coronatijd, vond ik echt klasse. Wat tijdens de eerste golf in de verpleeghuizen is gebeurd, was verschrikkelijk en mag nooit weer gebeuren. Tijdens de laatste golf waren de ouderen al geen nieuws meer. Het ging in de media eigenlijk alleen nog over de jongeren. Ouderen hoorde je niet klagen. Dat vind ik zo prachtig aan ouderen: ze bewegen mee als het even tegenzit. Ze zeiden: “Het komt straks wel weer goed”. Ze laten zich niet snel uit het lood slaan. De wat jongere ouderen klaagden al helemaal niet. Zij zetten de schouders eronder en keken in coronatijd naar elkaar om. Zoals mijn oma vroeger zei: “Niet klagen maar dragen en bidden om kracht.” Dát tekent de ouderen. Pas als het écht te erg wordt, laten ze van zich horen en komen ze op voor hun rechten. Dat zouden ze wat mij betreft trouwens best wel wat eerder mogen doen.’

De wil om de mouwen op te stropen is voor Slagter zo sterk dat hij behalve omroepbaas ook een tijdlang directeur was van een woonzorgcentrum dat hij zelf oprichtte: het Ben Oude NijHuis in Rotterdam. Hij liet er een voormalig klooster voor verbouwen. Lachend: ‘Ja, ik ben een beetje een idealist.’ Na twee jaar voorbereiding opende hij het huis, dat hij noemde naar Ben Oude Nijhuis, de man die op tv had gepleit voor betere zorg voor zijn dementerende echtgenote. ‘Ik vergeet nooit hoe Ben bij Jeroen Pauw aan tafel zat samen met staatssecretaris Van Rijn, wiens moeder toevallig in hetzelfde huis woonde. En Ben zei tegen de staatssecretaris: “Weet je dat ik soms uren op jouw moeder pas, omdat er geen personeel is?” Zo indrukwekkend, ik vergeet het nooit weer. Helaas overleed Ben kort na die uitzending.’

Jan Slagter was, naast zijn baan bij MAX, na de opening drie jaar lang directeur van de kleinschalige woonvorm voor vijftig bewoners. ‘Het heeft me wel tien jaar van m’n leven gekost’, blikt hij terug. ‘De regels en de formulieren waar ik soms urenlang mee bezig was – wát een frustratie. Maar ik kijk er goed op terug. We hebben het probleem aan de kaak gesteld en drie jaar later was de tijd rijp om het huis over te dragen aan zorginstelling Aafje, waar de bewoners in goede handen zijn.’

De periode waarin Jan Slagter directeur was van het Ben Oude NijHuis was ook de tijd dat Hugo Borst en Carin Gaemers veel aandacht kregen met een manifest voor betere ouderenzorg. Naar aanleiding daarvan kwam er weliswaar meer geld beschikbaar voor ouderenzorg, maar Slagter vraagt zich retorisch af: ‘Heeft het echt veel veranderd wat zij en ik hebben gedaan? Ik denk het niet. Ja, politici zijn zich beter bewust van de problemen in de ouderenzorg, maar de huidige regering is net zo hardleers als de vorige. Een echte verandering is niet in gang gezet. Dat is best een zure constatering, maar voor veel bewoners van het Ben Oude NijHuis hebben wij méér kunnen betekenen dan een traditioneel verpleeghuis. Dat sterkt me.’

Slagter richt zich nu alweer een heel aantal jaren op zijn kerntaak: Omroep MAX laten groeien en bloeien. Dat lukt boven verwachting. ‘We zijn met 420.000 leden de grootste omroep en we geven het snelst groeiende weekblad van Nederland uit, MAX Magazine. Ons blad gaat over alles wat ouderen interesseert én er zit een tv-gids in. Die combinatie is onze succesformule.’ Met de doelgroep heeft MAX in zekere zin geluk: ‘Ouderen kijken nog tv. We zijn elke dag marktleider op tv ten opzichte van de commerciële omroepen. Wij maken programma’s waar ouderen behoefte aan hebben. Ons succes zit erin dat we opkomen voor de belangen van ouderen, bijvoorbeeld met de MAX Ombudsman, naar elkaar omkijken met MAX Maakt Mogelijk én ervoor zorgen dat ouderen blijven lachen met mooie tv-programma’s. Ik hoop dat we dat nog heel lang zullen doen.’

Hoe lang Slagter daar zelf nog aan gaat bijdragen? Geen idee. ‘Ik weet nog niet wanneer ik met pensioen ga. Over mijn eigen ouder worden denk ik ook niet echt na. Ik kijk gewoon niet heel ver vooruit. Ook niet achterom trouwens. Ik vraag me eerder af: wat moet er nú veranderen, voor de ouderen van nu? Als we nu goede dingen regelen voor ouderen, dan hoop ik dat die er nog steeds zijn als ik tachtig ben.’

Jan Slagter: ‘Nee, ouder worden houdt me totaal niet bezig. Ik voel me ook geen 68. Ik ben fit, energiek, heb een leuk gezin met een vrouw die tien jaar jonger is en twee zoons. Ik zie wel wat de dag van morgen brengt. Voorlopig hoop ik een bezig bijtje te blijven met een volle agenda. Waar ik misschien wel aan merk dat ik ouder word, is dat het makkelijker wordt om prioriteiten te stellen en te relativeren. Je kunt nu eenmaal niet alles – dat is ook waarom ik het Ben Oude NijHuis heb overgedragen. Ik kies wat makkelijker dan vroeger waarmee ik de strijd wil aangaan. En dat is helder: de problemen van ouderen.’