De Nieuwe Denktank

Pensioenen, stikstof, energie, koopkracht, wonen en de zorg. Dat zijn grote maatschappelijke vraagstukken, waar zowel KBO-Brabant als De Nieuwe Denktank zich ernstige zorgen over maken. Want deze onderwerpen komen nauwelijks ter sprake in het democratisch debat. En wie niet meepraat of meebeslist, ziet zijn belangen vaak niet goed behartigd. Tijd voor verandering!

Henriëtte van Hedel, Els Aarts, Maarten van den Tillaart en Thom Broersen van De Nieuwe Denktank zijn afgelopen juli voor een rondetafelgesprek naar het kantoor van KBO-Brabant in ’s-Hertogenbosch afgereisd. Niet alleen om hun zorgen te delen over de toestand van het land, maar vooral om het gesprek aan te gaan over mogelijke oplossingen. ‘We merken dat de samenleving op veel punten is vastgelopen: van woningnood tot energie. Er zijn komende winter 1,2 miljoen huishoudens die het zich niet kunnen veroorloven om de thermostaat hoger te zetten. Maar helaas is er ook sprake van ideeënarmoede; en dat terwijl problemen als een sneltrein op ons af komen. Daarom is er dringend alternatief beleid nodig’, stelt secretaris Van Hedel.

De Nieuwe Denktank is in juni dit jaar opgericht en komt voort uit de Stichting Sociale Christendemocratie. Hierin zitten onder meer geestverwanten die zich in het gedachtegoed van Pieter Omtzigt herkennen. Van den Tillaart licht toe: ‘Binnen onze denktank willen we zelf oplossingen zoeken en aandragen voor dringende maatschappelijke problemen. Samen met deskundigen en betrokken burgers analyseren we de uitdagingen van onze tijd. Goede ideeën vertalen we naar bruikbare politieke plannen. Daarbij laten we ons niet meevoeren door de waan van de dag; we kijken verder dan de eerstvolgende politieke peiling.’ Van Hedel merkt op dat er veel aan windowdressing wordt gedaan. ‘Er zijn mooie praatjes, gelikte persberichten en prachtige – weliswaar vaak onrealistische – beleidsvoornemens. Tegelijk stapelen de problemen zich op met de door politieke partijen voorgestelde “oplossingen”, van gedwongen asielzoekersopvang door gemeenten tot het mogelijk op grote schaal onteigenen van boeren. Deze “oplossingen” stuiten terecht op weerstand in de samenleving.’

De Nieuwe Denktank is een denktank voor het politieke midden. Van Hedel: ‘Het traditionele middenveld is min of meer een verlengstuk geworden van Den Haag en daarmee losgezongen van de burger. Veel mensen voelen zich in de steek gelaten door hun politieke partij of zijn al enige tijd partijloos. We proberen de leegte die is ontstaan te vullen met ideeën.’ Aarts vult aan: ‘Als denktank willen we de nuance in het debat terugbrengen. Er is veel ad-hoc beleid dat van bovenaf wordt opgelegd met een simpele verwijzing naar Europese wetgeving of de rekenmodellen van het CPB of RIVM. Het lijkt alsof er geen alternatief beleid meer mogelijk is.’ 

Broersen maakt zich eveneens zorgen over de burgers, die hierdoor hun vertrouwen verliezen in de politiek en de democratische rechtsstaat: ‘De belangen van mensen die niet meepraten en meebeslissen, spelen vaak een ondergeschikte rol in de besluitvorming.’ Leo Bisschops, voorzitter van KBO-Brabant, erkent dit probleem: ‘De overheid is de burger aan het aansturen in plaats van andersom. Zie wat er met het pensioenstelsel gebeurt. Deelnemers en gepensioneerden hebben nauwelijks invloed op de ingrijpende stelstelwijziging die er aan zit te komen. Steeds meer deskundigen en zelfs de Raad voor de Rechtspraak uiten forse kritiek, maar de Haagse trein dendert door. Een groot deel van de samenleving voelt zich niet meer vertegenwoordigd. Mensen kunnen minder vaak terugvallen op zowel de politiek als het maatschappelijk middenveld; het zijn verweesde burgers geworden.’

Maar de hamvraag is: hoe kan dit probleem worden opgelost? Aarts oppert: ‘Je moet gaan bouwen vanaf de onderkant en niet andersom. Zet daarom meer mensen aan tafel met hart voor de zaak in plaats van een titel. De kracht ligt vaak juist bij vrijwilligers; betaalde krachten hebben vaak nog andere belangen, zoals hun carrière.’Broersen ziet dat de ideeën juist bij betrokken burgers ontstaan: ‘Er zijn commerciële partijen die grote subsidiebedragen ontvangen door in te spelen op thema’s als eenzaamheidsbestrijding. Een eenvoudig idee kan echter veel effectiever zijn, zoals een pot koffie en een tafel klaarzetten in de sportschool. Zo kunnen senioren na het sporten nog gezellig blijven kletsen.’ 

Aarts ervaart in haar rol als voorzitter van KBO-Kring Tilburg dat de politiek de ideeën van een seniorenbelangenvereniging niet altijd serieus neemt. ‘Burgerinitiatieven waarbij onze leden betrokken zijn, zoals een buurttuin, stuiten vaak op politieke weerstand en barrières. Terwijl dit voor de sociale cohesie en natuur in de buurt enorm veel oplevert.’ Dat probleem ervaart ook Wilma Schrover van KBO-Brabant: ‘Soms wordt de neus opgehaald voor kaart- of bingoclubjes omdat ze niet trendy zouden zijn, maar ik heb de indruk dat veel ouderen daar meer plezier en verbinding aan beleven dan aan goedbedoelde initiatieven zoals een kletskassa in de supermarkt of een betaalde gezelschapsdienst. Binnen onze vereniging zijn talloze wandel-, fiets- en beweegclubjes actief, al jaren. Maar als iemand iets dergelijks onder een hip, liefst Engelstalig label begint, wordt het plots als iets vernieuwends gezien. KBO-Brabant is een fijnmazig netwerk van ouderen zelf, uit alle hoeken van de samenleving; dat levert een schat aan kennis en inzichten op. Waarom praten overheden en daaraan gelieerde instanties dan toch zo vaak óver en niet mét senioren?’

Bisschops vertelt dat KBO-Brabant in de huidige tijd voor de nodige uitdagingen staat op het gebied van zorg, wonen en welzijn. Die kunnen niet door de seniorenverenigingen alleen worden opgelost. ‘Dit kunnen wij nooit organiseren door het oppoetsen van datgene wat er al is. We moeten andere coalities aangaan met partijen en organisaties die dezelfde belangen hebben. Alleen door buiten je bubbel de dialoog aan te gaan kom je tot nieuwe inzichten.’ Bisschops hamert erop om als samenleving, ondanks de verharding, de dialoog met elkaar te blijven aangaan. ‘Welke politieke en morele keuzes willen we gezamenlijk maken over belangrijke thema’s en ethische kwesties zoals pensioenen en euthanasie? Het is zaak om elkaar te vinden in een breed gedragen boodschap.’

KBO-Brabant en De Nieuwe Denktank besluiten dan ook hun krachten te bundelen: in oktober gaan zij gezamenlijk vier bijeenkomsten in Brabant organiseren om over belangrijke maatschappelijke thema’s te praten, ideeën op te halen en met elkaar te spreken hoe de ideeën in de praktijk te brengen. Van den Tillaart: ‘We zien met zijn allen dat het op een aantal punten misgaat in onze samenleving en ook oplossingsrichtingen zijn soms al wel voorhanden, maar die lijken maar niet van de grond te komen. Waarom is dat en hoe kunnen we dat doorbreken?’ Kortom, hoe gaan we nu verder?

Naast leden van De Nieuwe Denktank zal ook Ton Verlind gastspreker zijn op deze bijeenkomsten. Verlind is journalist en was lange tijd eindredacteur bij KRO’s Brandpunt en mediadirecteur van diezelfde omroep. Hij schreef het boek Een schitterende slangenkuil over zijn ervaring met 50 jaar journalistiek. Bisschops: ‘Samen met onze leden en niet-leden willen we in gesprek over verschillende onderwerpen. Hoe kijken zij aan tegen de staat van onze samenleving? En hoe zien zij zelf de rol van ouderen in onze vergrijzende samenleving? Wanneer je mensen mede-eigenaar maakt van het probleem, ontstaan de beste ideeën en oplossingen. Iedereen is van harte welkom om met ons mee te denken en te praten!’