Ga door naar hoofdcontent
ArtikelenBuurtwonen: samen wonen én voor elkaar zorgen
Buurtwonen

Buurtwonen: samen wonen én voor elkaar zorgen

Woensdag 1 maart 2023

Als we meer echt samen leven en voor elkaar zorgen, kunnen we veel langer thuis blijven wonen. Ook als iemand lijdt aan dementie of een andere beperking heeft. Met Buurtwonen wil Jos de Blok zorgen voor een woonconcept dat voor iedereen toegankelijk wordt.

 width=

Als wijkverpleegkundige zette Jos de Blok zich er dertig jaar geleden al voor in: samen met mensen uit de buurt ervoor proberen te zorgen dat een cliënt niet opgenomen hoefde te worden. Door wat taken slim te verdelen en door ervoor te zorgen dat de mensen voldoende aandacht kregen. ‘Als je kijkt wat ieder individu nodig heeft, zijn er talloze oplossingen’, zegt hij daar nu over. ‘Maar we zijn in de zorg gaan denken vanuit processen, systemen en diagnoses. We zoeken niet naar oplossingen voor een individu. Mensen krijgen nu een casemanager, die geen idee heeft van hun dagelijks leven. En: mensen moeten vaak verhuizen naar een of twee dorpen verderop. Simpelweg omdat er geen geschikte plaats voor ze is in het dorp of de stad waar ze soms al tientallen jaren wonen. In dat nieuwe dorp hebben ze geen netwerk. En ze krijgen na al die jaren ook een nieuwe huisarts, met wie ze een nieuwe band moeten opbouwen.’
Dat kan beter, vindt De Blok, die ook directeur is van Buurtzorg, een organisatie voor wijkverpleging. ‘Ook met Buurtzorg willen we zorgen voor een prettige infrastructuur in de buurt. Onze wijkverpleegkundigen proberen de buurt bijvoorbeeld te betrekken bij de zorg voor onze cliënten. Door samen te werken in de buurt wordt het leven er plezieriger. Aan de lopende band krijg ik hierover vragen van dorpsraden en burgerinitiatieven. Hoe zorgen we ervoor dat we ouderen in het dorp kunnen houden?’

Wonen met elkaar

Het bracht De Blok op het idee aan de slag te gaan met Buurtwonen: een woonconcept voor ouderen met zo’n 15 tot maximaal 25 toegankelijke woningen. ‘Wonen met elkaar en zorgen voor elkaar’ is er het uitgangspunt. De Blok: ‘We bouwen de woningen van hout, waardoor we niet te maken hebben met de stikstofproblematiek en klimaatbewust bezig zijn. En we zorgen dat ze betaalbaar zijn voor iedereen, dus je kunt er ook huursubsidie voor aanvragen. Dat vinden we belangrijk omdat er wel vergelijkbare projecten zijn, met bijvoorbeeld zorgvilla’s, maar daar kunnen alleen de rijken naartoe. Daar betaal je soms wel meer dan 3.000 euro per maand.’ De woningen zijn gelijkvloers en rolstoelvriendelijk. Er is een gemeenschappelijke ruimte waar mensen bijvoorbeeld samen een film kunnen kijken of muziek kunnen luisteren en een tuin waar bewoners hun eigen groenten kunnen verbouwen. In een ideale situatie is er ook natuur in de directe omgeving, ‘omdat we weten hoe helend en bevorderlijk voor de gezondheid de natuur is.’ Ook is het belangrijk dat er bijvoorbeeld een supermarkt, andere winkels, een kerk en zorgvoorzieningen in de buurt zijn.

Sociaal initiatief

Hoe bewoners vervolgens samenwonen in hun nieuwe buurtje, bepalen ze zelf. ‘Wij willen dat buurten dit concept gaan adopteren’, legt De Blok uit. ‘Wij zijn een woningcorporatie die de gesprekken over de bouw voert met de gemeente, maar uiteindelijk zijn het de bewoners die er gaan wonen. Wij zijn geen instituut dat bepaalt wat ze moeten doen als een buurman of buurtvrouw met dementie bijvoorbeeld gaat dwalen. Daarover maken mensen onderling afspraken.’ Buurtwonen is een sociaal initiatief zonder winstoogmerk. Binnenkort start in Philippine in Zeeuws-Vlaanderen de bouw van het eerste Buurtwonen-project. Daar werkt de corporatie samen met een Zeeuwse woningbouwcorporatie. Daarnaast is De Blok nog met zo’n dertig andere Nederlandse gemeenten in gesprek, vaak op initiatief van een groep oudere bewoners die graag op zo’n manier willen gaan samenwonen. En ook huisartsen nemen contact op met Buurtwonen: voor hen is het ook prettig als mensen die extra zorg nodig hebben bij elkaar in de buurt wonen. ‘Gesprekken met gemeenten over dit soort initiatieven zijn vaak ingewikkeld, want er zijn bestemmingsplannen en andere bureaucratische problemen.’ Het idee is dat Buurtwonen zorgdraagt voor deze ingewikkelde processen en van elk lokaal project weer een stukje wijzer wordt. De Blok: ‘Hoe meer van dit soort projecten we doen, hoe beter we erin worden.’

Positieve contacten

Inclusie is het uitgangspunt, benadrukt De Blok. Buurtwonen richt zich op het positieve, op sociale contacten. ‘Mensen met een verstandelijke beperking, mensen met dementie, mensen met Parkinson: ze horen bij onze maatschappij. Het zijn normale mensen, met wie we samen moeten omgaan.’ Dat geldt nu al, maar nog veel meer in de toekomst. Met de toenemende vergrijzing en het personeelsgebrek in de zorg zijn er niet genoeg plaatsen beschikbaar in instellingen waar mensen fulltime kunnen wonen. Bovendien zijn dat vaak helemaal geen fijne plekken om te wonen, zegt De Blok. ‘We doen mensen tekort als we ze opsluiten in verpleeghuizen. Alleen maar omdat mensen aan dementie lijden, moeten ze het laatste deel van hun leven in een akelige omgeving doorbrengen. Ik ben er laatst een dag gaan zitten. Je hoort er de hele tijd harde geluiden. Altijd is er wel iemand onrustig. Bewoners proberen met bezoekers mee naar buiten te lopen, maar dat kan niet. Want ze hebben de code niet. Rondom etenstijd is het topdrukte voor bewoners en medewerkers. Daardoor is er nauwelijks aandacht voor de maaltijd. Als je geen dementie had zou je nooit voor zo’n omgeving kiezen. Daarom doen we dit.’

Denkt u dat Buurtwonen ook iets is voor uw dorp of wijk? En heeft u een geschikte locatie in gedachten? Op www.buurtwonen.nl kunt u een contactformulier invullen. U kunt ook mailen naar info@buurtwonen.nl of bellen met (085) 004 19 36.

KBO-Brabant organiseert samen met Jos de Blok vier regionale bijeenkomsten over Buurtwonen voor onze lokale seniorenverenigingen, gemeenteraadsleden en andere geïnteresseerden. Deze vinden plaats op 16, 21, 28 en 30 maart 2023.

Beeld: Buurtwonen