‘Maak uw wensen als stiefgrootouder bespreekbaar’

De term stiefouder is algemeen bekend. Maar over stiefopa’s en stiefoma’s hoort u weinig. Terwijl de rol van stiefgrootouder knap lastig kan zijn. Auteur en gezinscoach Merel Kerremans heeft gelukkig waardevolle tips.

Eén op de drie huwelijken strandt, vaak als er al kinderen zijn. Als mensen een nieuwe liefde vinden, ontstaat er in veel gevallen een samengesteld gezin: met kinderen van de nieuwe partner. Dit is meestal al ingewikkeld genoeg. Maar deze ‘bonuskinderen’ komen ook met ‘bonusgrootouders’, die soms ook nog gescheiden zijn en een nieuwe partner hebben. Hierdoor hebben sommige kinderen wel acht opa’s en oma’s. Dat klinkt heel gezellig, maar de realiteit is vaak anders. Want wat is de rol van een stiefopa of stiefoma? En kunt u verschil maken tussen uw eigen kleinkinderen en stiefkleinkinderen? Over deze en nog veel meer relevante vragen gaat het boek Mijn kleinkind, jouw kleinkind – over stief­grootouders van nu van Merel Kerremans en Corrie Haverkort, beiden experts op het gebied van samengestelde gezinnen.

Merel Kerremans spreekt deels uit eigen ervaring: ‘Mijn ouders gingen scheiden toen ik zeventien was. Dan stel je jezelf vragen als: aan wie ben ik loyaal en waarom? En wat is mijn plek in de nieuwe situatie? Toen ik zelf zwanger was van mijn eerste, begon ik me te verdiepen in de relatie van mijn toekomstige kind met mijn ouders en hun nieuwe partners. Ik wilde natuurlijk graag dat mijn kind een goede band zou krijgen met haar grootouders, maar ook met haar stiefgrootouders. Maar wilde ik ook dat de nieuwe partners echt opa en oma werden? En op welke manier dan en wanneer? Hoe bewaakte ik mijn eigen behoeften op dat vlak en hoe kon ik recht doen aan mijn ouders, hun partners en hun loyaliteit? Dit soort dilemma’s wilde ik graag bespreekbaar maken, maar hoe? Ik had het gevoel dat ik overal tussenin stond, ik was een echte in-between-ouder.’

‘Ik had veel vragen, maar kon er geen enkel boek over vinden. Er moeten toch meer mensen zijn die hiermee worstelen, dacht ik. Daarom besloten mijn collega Corrie Haverkort en ik er een boek over te schrijven. Hiervoor interviewden we ouders in samengestelde gezinnen, biologische grootouders en stiefgrootouders. We vroegen aan hen hoe zij de onderlinge relaties ervaren, tegen welke dilemma’s ze aanlopen, waar onzekerheden en ergernissen zitten en waar op dit vlak winst te behalen valt. Alle plussen en minnen van het stiefgroot­ouderschap komen in het boek aan bod.’

Het resultaat is een lekker leesbaar, praktisch en herkenbaar boek. Met valkuilen en tips voor een goede band tussen in-between-ouders, hun kinderen en alle opa’s en oma’s. ‘Het is een leidraad voor alle betrokkenen, gericht op het rekening houden met elkaars gevoelens’, legt Merel Kerremans uit. ‘Voor een goede familieband is het belangrijk dat u oprechte interesse in elkaar toont en elkaars gezinscultuur leert herkennen. Vooral ook wat betreft uw eigen rol en positie daarin. We hebben dit boek geschreven met als belangrijkste doel: het taboe rond stiefgrootouderschap doorbreken en ervoor zorgen dat het een normaal gespreksonderwerp wordt. Heel belangrijk, want door een scheiding zijn de familiebanden verdund. Ook maakt spreken over de komst van een nieuwe partner mensen vaak kwetsbaar. Als we meer met elkaar praten over onze verlangens, ontstaat er verbinding en zijn er minder conflicten.’

Welke dilemma’s komen stiefgrootouders zoal tegen? Merel Kerremans: ‘Het begint al bij de naam die u gebruikt: wordt het stiefoma, bonusoma of gewoon oma? Dit kan al heel ingewikkeld zijn. En hoe groot is de rol die u als stiefgrootouder vervult? Is die even groot of kleiner dan die van de biologische opa en oma? Soms is de concurrentie echt voelbaar en krijgen kinderen van de ene opa en oma grotere cadeaus. Of trekt de stiefoma een kind vaak op schoot, wat tot irritatie leidt bij de biologische oma. Misschien is de nieuwe stiefopa heel flamboyant en trekt hij veel aandacht naar zich toe. Het is een heel ingewikkelde dynamiek, waar u goed met elkaar over moet praten om ergernissen en zelfs ruzies te voorkomen.’

Volgens Kerremans willen (stief)grootouders vaak één grote gezellige familie vormen en alle (stief)kinderen en (stief) kleinkinderen om zich heen verzamelen. Maar hoe voegt u iedereen samen tijdens de Kerstdagen? Kan dat? En gaat dat goed? Merel: ‘Vaak heeft u als in-between-ouders een eigen cultuur. Als u hier nieuwe familieleden aan toevoegt, voelt het niet meer vertrouwd. Veel in-between-ouders zwijgen hierover uit loyaliteit naar hun ouders. Of ze willen geen gedoe veroorzaken door te zeggen dat ze het niet fijn vinden als de nieuwe partner er áltijd bij is. Terwijl ze blij zijn voor hun ouders en hun nieuwe liefde natuurlijk. Hierdoor ontstaan gemakkelijk conflicten die zorgen voor verdriet en onbegrip. Tijdens de interviews is ons opgevallen dat alle betrokkenen heel graag willen dat er meer openheid zou zijn, maar het moeilijk vinden om het bespreek­baar te maken. Sinds het boek uit is, krijgen we veel positieve reacties. Zo horen we regelmatig dat familieleden elkaar het boek cadeau geven en aan tafel eindelijk in gesprek gaan en aan elkaar vragen hoe het gaat. Ik word hier heel blij van’.

Heeft de auteur nog praktische tips? ‘Jazeker! Mijn belangrijkste tip is: neem de tijd voor het proces als u stiefgrootouder wordt. Juist bij een samengestelde familie. Forceert u het, dan ontstaan er scheuren in de onderlinge relaties. Laat de band langzaam groeien. Leer elkaars gezinscultuur kennen en geef elkaar hierin de ruimte.’ Een andere tip die Merel Kerremans geeft, gaat over het herkennen van uw eigen belangen. ‘Wat wilt u wel graag en wat juist niet? Misschien wilt u helemaal niet op uw stiefkleinkinderen passen: geef dit dan aan. En voelt u zich vooral niet schuldig als u meer verdraagt van uw eigen kleinkinderen dan van uw stiefkleinkinderen: dat is heel normaal. Ik merk vaak dat de oudere generaties hun kleinkinderen en stiefkleinkinderen gelijk willen behandelen en geen verschil durven te maken. Wij stimuleren om toch onderscheid te maken. Gelijkwaardig behandelen betekent niet dat alles gelijk moet zijn. Het is oké dat een stiefkleinkind of een stiefgrootouder anders voelt. En dat u vaak voor uw stiefkinderen en stiefkleinkinderen meer uw best moet doen. Dat is heel natuurlijk, kinderen merken dat ook en het is prima. En hoe u dat kunt doen zonder een kleinkind of stiefkleinkind achter te stellen, staat allemaal in het boek.’

Beeld: Stance Photography